Plantaardige melk begon ooit als een melkalternatief voor mensen met een plantaardig dieet, maar is inmiddels uitgegroeid tot een populaire keuze voor een breed publiek. Steeds meer zuivelbedrijven introduceren plantaardige producten naast hun traditionele assortiment. De grootste groep gebruikers kiest voor havermelk en bestaat tegenwoordig uit hybride consumenten; mensen die afwisselen tussen zuivel en plantaardige opties. Maar liefst 43 procent van de consumenten kiest bewust voor deze variatie. Hun motivatie? Voor een betere gezondheid, het milieu en het welzijn van dieren. Maar is plantaardige melk wel zo gezond?
Bij Your Health Coach raden we vaak aan om koemelk te vervangen door plantaardige alternatieven. Dit komt omdat de eiwitten (caseïne) en suikers (lactose) in koemelk niet door iedereen even goed worden verteerd. Bij allergieën of intoleranties, waarbij uit laboratoriumonderzoek blijkt dat het immuunsysteem reageert op melkproducten, is het essentieel om te kiezen voor plantaardige opties.
Let op: niet alle producten in de plantaardige markt zijn zo gezond als ze lijken. Hier zijn de belangrijkste punten:
1. Vol met toevoegingen.
Op veel plantaardige melkproducten staat: met extra calcium, vitaminen en mineralen.
Hier stinken veel mensen in, deze extra’s worden toegevoegd voor “de show”. Je denkt iets extra’s te krijgen voor je gezondheid, maar hebt er niet veel aan.
De extra vitaminen (D2, riboflavine, B12) zijn in zulke lage hoeveelheden en vaak in niet goed opneembare vormen toegevoed dat ze je niets extra’s bieden.
Vitamine D2 wordt minder goed opgenomen dan vitamine D3. Ook zit er maar 1.1. mcg in per 100 ml, dus als je aan je dagelijkse portie vitamine D wilt komen (75 mcg) zou je 7500 ml moeten drinken….
De B12 is 0,38 mcg dus daar heb je echt helemaal niets aan en het is ook nog een slecht opneembare vorm.
Het hoogst toegevoegde is calcium, met 120 mg per 100 ml. Maar daarvan wil je juist zo min mogelijk binnenkrijgen… Lees bij punt 2 waarom je extra calcium zou moeten vermijden.
2. Fijngemalen krijtjes
Wist je dat het calcium carbonaat in plantaardige melk letterlijk fijngemalen krijt is? Krijt is een fijnkorrelige witte kalksteen of micriet.
En wist je dat krijt vaak hoge waarde aan zware metalen bevat? Waarom wordt het toegevoegd aan plantaardige melk? Om je te laten denken dat dit goed is voor sterke botten en tanden.
Maar de echte reden is dat het toegevoegd wordt om de melk “mooi wit” te maken...
Deze merken hebben calcium carbonaat toegevoegd:
Oatly (barista, oatly no sugar)
Alpro (amandel, barista kokosnoot)
AH eigen merk (amandel, kokos barista, )
3. Ontstekingsbevorderende oliën.
Om het lekker te laten schuimen wordt toegevoegd:
- koolzaadolie
- zonnebloemolie
Zaadoliën kunnen ontstekingen bevorderen en bijdragen aan chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes en hormonale verstoringen. Dit wordt mede veroorzaakt door de verwerking op hoge temperaturen, wat leidt tot oxidatie van vetzuren. Daarnaast zijn deze oliën rijk aan omega-6-vetzuren, wat de delicate balans tussen omega-3 en omega-6 verstoort. Veel zaadoliën worden bovendien gewonnen uit genetisch gemodificeerde zaden en kunnen sporen van schadelijke bestrijdingsmiddelen, zoals glyfosaat, bevatten.
Pas ook op voor deze zaadoliën in je dagelijkse voeding:
4. Suikerbommen
Havermelk bevat natuurlijke suikers uit haver, maar vaak wordt er nog extra suiker toegevoegd.
Alpro barista caramel bevat 4,5 gram suiker per 100 ml! Dat is meer dan 11 gram suiker in een kop van 250 ml. En waarschijnlijk gebruik je wel 300 ml, dus krijg je 13.5 gram suiker binnen…
De 'verantwoorde' lijn van AH (terra) bevat 2,7 gram suiker per 100 ml. Per kop van 250 ml krijg je dan toch nog 6,75 gram suiker binnen.
Oatly heeft een ‘no sugar’ variant,.. hoewel deze geen suiker bevat, raden we deze toch niet aan. Je leest verderop waarom.
5. Duur
Omdat plantaardige melk officieel niet onder de categorie zuivel valt, maar onder de categorie frisdrank, vallen ze onder de zogeheten ‘limonadetaks’. Hierdoor werd in 2024 de belasting op plantaardige melk bijna verdrievoudigd. Dit besluit stuitte op kritiek: ruim 54.000 mensen tekenden een petitie tegen de verhoging, maar helaas nog niet met succes. Toch is plantaardige melk wel op steeds meer plekken beschikbaar en hoef je niet altijd meer te betalen voor een cappuccino met havermelk.
Welke soorten raden wij wel aan?
Om echt een gezond melkalternatief te kiezen moet de plantaardige melk voldoen aan onderstaande punten.
Dus de Oatly “NO SUGARS” is geen gezonde keuze omdat alles van bovenstaande lijstje daarin zit (behalve de suikers dan).
Je kiest het beste voor een korte ingrediëntenlijst
Ingrediënten: Water, HAVER* 10%, zeezout, *Van biologische landbouw.
De biologische merken komen dan het beste uit de bus:
Zelf maken!
Het beste is natuurlijk om je melk zelf te maken, maar wij begrijpen dat dit niet voor iedereen weggelegd is. Ben je benieuwd naar ons recept? Klik dan hier.